Reisgids voor Askja

Askja is een caldera in de centrale hooglanden van IJsland, net ten noorden van de Vatnajokull-gletsjer. Het is vooral bekend om zijn dramatische uitbarstingen, maar ook als oefenterrein voor Apollo-astronauten vanwege de buitenaardse, maanachtige landschappen.

Bekijk een breed scala aan reizen naar de Hooglanden van IJsland.

Bovenstaande foto van Wikimedia, Creative Commons, door Ilya Grigorik. Geen bewerkingen uitgevoerd. 

Het hoogste punt van de bergen die de krater vormen is 1.510 meter, wat opmerkelijk hoog is voor een IJslandse top.

Askja is een populaire bestemming voor wandelaars, met berghutten om in te overnachten, hoewel het in de zomer alleen toegankelijk is met een voertuig met vierwielaandrijving.

Grote uitbarstingen bij Askja

Askja was in het grootste deel van de IJslandse geschiedenis niet bekend als een bezienswaardigheid; het zou pas in 1875 veel aandacht krijgen toen het met grote kracht uitbarstte en giftige as uitstortte over een groot deel van de Oostelijke Fjorden; deze as reikte tot in Polen, om een idee te geven van de omvang.

Het effect op de lokale bevolking was catastrofaal: het vee en de gewassen verwelkten en stierven. Dit dwong tot een grote emigratiegolf vanuit IJsland naar de Verenigde Staten en Canada. Veel steden aan de oostkust hebben een grote bevolking van IJslandse afstammelingen, vooral de Canadese stad Gimli.

Hoewel dit de eerste keer leek te zijn dat Askja een internationale impact had, was dat niet zo; 11.000 jaar geleden bereikte tefra van de uitbarsting Roemenië.

Askja is voor het laatst uitgebarsten in 1961, maar niet in zo'n grote mate. Sindsdien is het echter gaan rommelen, met bevingen in de regio in 2010 en geen ijskap in april 2012, wat duidt op hitte onder de piek.

Het meer Oskjuvatn

Askja staat ook bekend om het op één na diepste meer van IJsland, Oskjuvatn, dat de toppositie mist voor de nieuw gevormde Jokulsarlon-gletsjerlagune.

Het ligt ongeveer 50 meter onder het hoofdniveau van de calderabodem en heeft dieptes tot 220 meter.

Dit meer werd gevormd na de uitbarsting van 1875 en heeft een oppervlakte van twaalf vierkante kilometer. Het is het grootste deel van het jaar bevroren en als het buiten het seizoen toch gesmolten is, is dat een zorgwekkend teken van een mogelijke uitbarsting.

De wetenschap en Askja

Askja ligt in wat de 'regenschaduw' wordt genoemd van de grote Vatnajokull-gletsjer. Dit betekent dat het gebied opmerkelijk droog is, met slechts 450 mm regen per jaar, ongeveer de helft van wat er in Reykjavik valt. Het is er ook bijzonder koud door de hoogte en de nabijheid van de gletsjer.

Deze omstandigheden betekenen dat er weinig tot geen vegetatie rond Askja is en daarom was het een perfecte plek voor Apollo-astronauten om te acclimatiseren aan de omgeving van de maan. Hoewel andere plaatsen in het land, zoals het schiereiland Reykjanes ook werden gebruikt, werd deze specifieke omgeving beschouwd als de meest nauwkeurige weerspiegeling van een maanlandschap.

De Apollo-wetenschappers waren lang niet de enigen die naar Askja kwamen. Decennialang trok het gebied meteorologen, geologen en vulkanologen aan. Voordat de astronauten kwamen, had Askja al het leven gekost aan twee mensen die het bestudeerden.

In 1907 bestudeerden twee wetenschappers uit Duitsland, Walter von Knebel en Max Rudloff, de vulkaan en maakten een boottocht naar het oppervlak van Oskjuvatn. Ze zouden nooit meer terugkeren en er zou ook geen teken van hen worden gezien, ondanks het harde werk van von Knebel verloofde, Ina von Grumbkow.

Wat er met hen is gebeurd, is een blijvend mysterie, waarop in 2014 eindelijk een waarschijnlijk antwoord werd gevonden.

Een onderzoek dat dat jaar werd uitgevoerd in de caldera onthulde welke effecten een aardverschuiving kan hebben op het meer. Toen ontheemde aarde tegen het oppervlak sloeg, veroorzaakte dat een golf van 30 meter hoog. Elk klein bootje op zijn pad zou volledig verbrijzeld zijn en het is dan ook geen wonder dat er nooit een spoor van is gevonden.