Przewodnik po lodowcu Vatnajokull

Lodowiec Vatnajökull jest największym lodowcem w Europie, pokrywającym 8% całego lądu Islandii.

Ze względu na ogromny rozmiar, jego części są odwiedzane podczas niezliczonych wycieczek objazdowych, pakietów z przewodnikiem czy wyjazdów przez południowe wybrzeże Islandii. Ta 10-dniowa samodzielna wycieczka objazdowa oraz ten 6-dniowy pakiet z przewodnikiem są dobrymi przykładami. W ich trakcie masz możliwość zobaczenia wielu zakątków Vatnajokull. Dotrą do niego również osoby, które postanowią wynająć samochód.

Lodowiec jest centralnym punktem Parku Narodowego Vatnajökull, znajdującego się w południowo-zachodniej części Islandii. To popularne miejsce do uprawiania turystyki pieszej na lodowcu w Skaftafell, wycieczek łodzią po lagunie lodowcowej Jokulsarlon oraz wycieczek do jaskini lodowcowej, które są oferowane od listopada do marca.

Informacje o Vatnajokull

Vatnajokull ma powierzchnię około 8.100 kilometrów kwadratowych. Choć gwałtownie się kurczy z powodu zmian klimatycznych, jego recesja nie jest tak zaawansowana jak na innych lodowcach, takich jak Langjokull i Myrdalsjokull.

Niektóre jego części mają głębokość kilometra, a jego średnia grubość wynosi około pół kilometra.

Vatnajokull posiada również najwyższy szczyt Islandii schowany pod lodem o nazwie Hvannadalshnjukur - ma wysokość 2.200 metrów. Kryje on również jedne z najbardziej aktywnych wulkanów w kraju, z których najbardziej znane to Grimsvotn, Oraefajokull i Bardarbunga.

Przez wieki obszar ten wykazywał sporą aktywność wulkaniczną, a wielu geologów uważa, że kilka erupcji jest opóźnionych. Jeśli ich obliczenia są poprawne, oznaczałoby to dla Vatnajokull znaczącą aktywność wulkaniczną w ciągu następnego półwiecza.

Bardarbunga i Grimsvotn wybuchły w XXI wieku.

W zależności od wiatrów, kolejne wulkany mogą spowodować ogólnoświatowe konsekwencje w zakresie podróży lotniczych, rolnictwa i ogólnego klimatu, tak jak Eyjafjallajokull w 2010 roku.

Lodowiec posiada ponad 30 lodowców wylotowych. Należą do nich Dyngjujokull na północy, Breidamerkurjokull i Skeidararjokull na południu. Na zachodzie znajdują się lodowce wylotowe Sidujokull, Skaftarjokull i Tungnaarjokull.

Z Vatnajokull wypływają liczne rzeki, tworzące jedne z największych rzek lodowcowych na Islandii. Najbardziej godnymi uwagi są:

• Tungnaa (zachód)

• Koldukvisl (zachód)

• Thjorsa (zachód)

• Jokulsa a Fjollum (północ)

• Skjalfandafljot (północ)

• Jokulsa a Bru (północny wschód)

• Jokulsa í Fljotsdal (północny wschód)

• Jokulsa í Loni (południe)

• Hornafjardarfljot (południe)

• Jokulsa a Breidamerkursandi (południe)

• Skeidara (południe)

• Nupsvotn (południe)

• Hverfisfljot (południe)

• Skafta (południe)

Park Narodowy Vatnajokull

Park Narodowy Vatnajokull został utworzony w czerwcu 2008 r. i powoli rozrósł się do coraz większych rozmiarów. Obecnie park zajmuje powierzchnię 14.141 kilometrów kwadratowych, co stanowi 14% powierzchni kraju. Jest to drugi co do wielkości park narodowy w Europie.

W jego obrębie znajdują się obszary, które kiedyś były samodzielnymi parkami narodowymi, jak np. Skaftafell, oraz miejsca, które niedawno zostały objęte ochroną, jak np. Jokulsarlon.

Rzeki rozdzielają płaskowyż na północ od parku. Nad tym szczególnym regionem góruje wulkaniczna góra stołowa Herdubreid, wraz z wulkanami Askja, Snaefell i Kverkfjoll.

Kanion Jokulsargljufur został wyrzeźbiony przed wiekami przez powodzie lodowcowe. Na górnym krańcu kanionu znajduje się Dettifoss, najpotężniejszy wodospad w Europie.

Ten niesamowity wodospad jest otoczony przez dwa inne wodospady, Selfoss i Hafragilsfoss.

Dalej na północ leży kanion w kształcie podkowy - Asbyrgi, który według legendy powstał, gdy ośmionożny koń Odyna o imieniu Sleipnir zstąpił z nieba.

Na wschód wokół Snaefell znajdują się mokradła i pasma górskie, gdzie żyją stada dzikich reniferów i liczne gatunki ptaków. Strome grzbiety górskie tworzą południową stronę Vatnajokull, gdzie na niziny wkraczają lodowce wylotowe. Piaszczyste równiny Skeidararsandur leżą również na południu, a przez tę rozległą pustynię przepływa lodowcowa rzeka Skeidara.

Jedną z najczęściej odwiedzanych atrakcji w tym regionie jest laguna lodowcowa Jokulsarlon, która znajduje się u podstawy lodowca wylotowego o nazwie Breidamerkurjokull. To tam duże góry lodowe, które oderwały się od lodowca, przepływają przez rozległe jezioro, a następnie lądują w Atlantyku lub są wyrzucane na pobliską czarną Diamentową Plażę.

Jest to jedno z najlepszych miejsc do obserwacji fok na Islandii.

Przyszłość Vatnajokull

Objętość Vatnajokull osiągnęła swój szczyt około 1930 roku, ale od tego czasu jest w stałym procesie spadku. Z powodu rosnących poziomów globalnej temperatury, Vatnajokull traci około 1 metra swojej grubości rocznie, w ciągu ostatnich 15 lat.

Jeśli poziom temperatury będzie nadal wzrastał, lodowiec może zniknąć pod koniec następnego stulecia, pozostawiając jedynie małe czapy lodowe na szczytach najwyższych gór.

Podejmowane są wysiłki, aby zapobiec temu, co niektórzy uważają za nieuniknione. Wokół lodowca prowadzone są projekty zalesiania, które są sprawdzoną metodą chłodzenia terenu. Tylko czas pokaże, na ile są one skuteczne.

Vatnajokull i Jokulsarlon w kulturze współczesnej

Piękno Parku Narodowego Vatnajokull nie pozostało niezauważone przez ludzi filmu i telewizji. Nakręcono tam wiele słynnych scen, począwszy od filmu “James Bond: A View to Kill” w 1985 roku.

Inne warte uwagi filmy, w których kręcono sceny w tym miejscu to “Batman Begins”, “Lara Croft: Tomb Raider”, “Sekretne życie Waltera Mitty” oraz “James Bond: Die Another Day”. Wodospad Dettifoss pojawił się w filmie “Prometeusz”.

Najbardziej znanym jest jednak fakt, że wiele miejsc w Vatnajokull zostało wykorzystanych w serialu HBO “Gra o Tron”, na północ od Muru. Sam Mur jest zbudowany z CGI z wykorzystaniem ujęć lodowca. 

Dojazd do lodowca Vatnajokull 

Lodowiec Vatnajokull jest łatwo dostępny dla osób wynajmujących samochód z Reykjaviku i podróżujących wzdłuż południowego wybrzeża. Skaftafell, który szczyci się kilkoma lodowcami wylotowymi na których organizowane są wędrówki po lodowcu, znajduje się 327 kilometrów od stolicy. Wiele innych jęzorów lodowcowych można zobaczyć po drodze, podróżując obwodnicą Islandii. 

Główne miejsca Parku Narodowego Vatnajokull, takie jak laguna lodowcowa Jokulsarlon, wodospad Dettifoss i kanion Asbyrgi, znajdują się zaraz przy trasie lub w odległości krótkiej jazdy samochodem od drogi numer jeden.