De Beste Gids voor Walvissen spotten in IJsland

Walvissen zijn grote waterzoogdieren, die ook wel walvisachtigen worden genoemd. Van verschillende beschavingen (waaronder IJslanders) is bekend dat ze sinds het jaar 875 erop hebben gejaagd. Tegenwoordig is de walvisvaart een minder belangrijke industrietak en worden de vriendelijke reuzen van de oceaan meer als een toeristische attractie gezien.

In IJsland kunt je walvissen spotten die rondspatten onder het noorderlicht of die worden beschenen door de middernachtzon, afhankelijk van de tijd van het jaar dat je er bent. Excursies vertrekken het hele jaar door vanuit de stad Reykjavík en verschillende andere plaatsen in IJsland. Walvissen spotten is net zo essentieel voor je reis door IJsland als het noorderlicht, de warmwaterbronnen en gletsjers. 

Foto: Paweł Kowalczuk.

Walvissen van IJsland

Overvloedig daglicht 's zomers gecombineerd met een unieke mix van koude en warme zeestromingen en de ondiepe fjorden van IJsland, zorgen ervoor dat de IJslandse territoriale wateren de thuisbasis zijn van een rijke verscheidenheid aan krill en vis. Daarom is IJsland een overvloedige voedingsbodem voor drieëntwintig soorten walvissen, van de enorme potvis tot de vriendelijke kleine bruinvis. In totaal leven er 24 soorten walvissen in IJsland.

De kansen om specifieke soorten walvissen te spotten tijdens een walvistocht, variëren afhankelijk van de vertrekhaven, maar de dwergvinvis is verreweg het meest gespotte dier en is het hele jaar door overal in IJsland te zien.

Hieronder vind je een lijst van de meest voorkomende soorten die zijn gevonden op tochten om walvissen te spotten in IJsland, gevolgd door eervolle vermeldingen van enkele minder voorkomende soorten.

Dwergvinvissen 

Dwergvinvissen zijn veruit de meest voorkomende grote walvissen in de wateren van IJsland. Veel van hen migreren naar hier gedurende de hele zomer en een klein aantal blijft er gedurende de wintermaanden.

Ze zijn klein in vergelijking met andere soorten, maar kunnen nog steeds meer dan negen meter lang zijn. Ze zijn nogal verlegen, maar door de grote aantallen waarin ze voorkomen, kunnen ze regelmatig worden gezien tijdens bijna alle walvistochten, inclusief die vanuit Reykjavík.

Foto van traditioneel walvis spotten vanuit Húsavík

Bultrugwalvissen

Bultruggen komen ook tijdens de zomermaanden naar IJsland.

In tegenstelling tot dwergvinvissen staan bultruggen bekend om hun groepsgedrag en hun acrobatische toeren. Onder de walvissen zijn het in feite de diva's die dol zijn op aandacht.

Het is gebruikelijk om ze te zien tijdens tochten om walvissen te spotten; ze springen, slaan met hun staart en staartvinnen, of ze zijn op zoek naar eten.

Touroperators die vanuit noordelijke steden vertrekken, zoals Akureyri en Husavik, hebben seizoenen gekend waar tijdens elke excursie minstens één bultrug werd gespot.

Foto van traditioneel walvis spotten vanuit Húsavík

Witsnuitdolfijnen 

Witsnuitdolfijnen zijn de meest gespotte dolfijnen bij IJsland. Ze blijven het hele jaar door dicht bij de kust.

Ze leven in groepen variërend van een paar exemplaren tot wel honderd, en hoewel ze een nogal omvangrijke soort zijn, kun je ze vaak zien terwijl ze meesurfen op de boeggolven van boten of aan het wateroppervlak spelen.

Je kunt deze dolfijnen niet alleen zien zwemmen in de IJslandse wateren, maar ze staan ook op de IJslandse munt van 5 kroon. Dus als je het geluk hebt om ze te zien tijdens je walvissafari, kun je de munt houden als (tamelijk goedkoop) souvenir.

Bruinvis 

Een van de kleinste soorten walvissen, de schattige bruinvissen, is het hele jaar door in de wateren rondom het hele land te zien. Hoewel je misschien iemand met een getraind oog nodig hebt om ze voor je aan te wijzen.

Foto van Wikimedia Commons-bibliotheek. Geen bewerkingen gemaakt

Ze zijn klein en verlegen en verschijnen doorgaans slechts gedurende enkele momenten aan het wateroppervlak, alleen of in kleine groepen. Wanneer ze zich voeden of bedreigd worden, kunnen ze over het wateroppervlak racen via gedrag dat bekend staat als 'roostering'. Een spectaculaire gezicht.

Orka's 

Orka's zijn 's werelds grootste dolfijnsoort. Ongeveer 5000 exemplaren leven het hele jaar door rond IJsland en komen in de zomermaanden dichter bij de kust.

Orka's kunnen tijdens elke tocht om walvissen te spotten, verschijnen. Ze zijn echter niet zo gemakkelijk te vinden als andere soorten omdat ze nooit lang in hetzelfde gebied blijven. Wanneer ze echter worden gespot, zijn ze door hun grote omvang en het acrobatisch gedrag dat ze bij tijd en wijle aan de dag leggen, de favoriet onder walvisspotters.

Orka's, die soms ook wel de "wolven van de zee" worden genoemd, zijn vraatzuchtige eters die elke dag 175 tot 350 kg voedsel nodig hebben. In de IJslandse wateren voeden ze zich voornamelijk met haring en lodde. Maar ze eten ook zalm, schildpadden, haaien en zelfs andere zeezoogdieren zoals dolfijnen, zeehonden en bruinvissen.

Ze komen het meest voor in het haringrijke water van de Oostfjorden, rond het schiereiland Saefellsnes en langs de zuidkust. 

Orka's zijn vooral geliefd in IJsland vanwege een bepaalde bekende orka die in de IJslandse wateren werd geboren en later een ster op het witte doek werd! Meer over die beroemde walvis verderop in het artikel.

Fotocredit 2-daagse Snaefellnes-tocht

Hoewel de bovengenoemde soorten het vaakst worden gezien, zijn ze niet de enige die de wateren van IJsland bezoeken. Hieronder is een lijst met andere soorten die degenen met echt veel geluk te zien kunnen krijgen.

Blauwe Vinvissen en Vinvissen 

Bultrug en dwergvinvissen zijn misschien de meest voorkomende baleinwalvissen, maar ze zijn niet de enige die in de IJslandse wateren rondzwemmen.

De twee grootste wezens op aarde, blauwe vinvissen en vinvissen, zijn ook te zien tijdens de zomermaanden, hoewel veel zeldzamer. 

Blauwe vinvissen kunnen een lengte bereiken van 30 meter en een gewicht van 150 ton. Ondanks hun enorme omvang voeden ze zich bijna uitsluitend met krill. Interessant genoeg is hun levensduur vergelijkbaar met die van mensen, met individuen die een gemiddelde leeftijd van 80 tot 90 jaar bereiken.

Vinvissen zijn de op één na grootste dieren op aarde, na de eerder genoemde blauwe vinvissen. Ze zijn gemiddeld 20 meter lang en wegen 40-50 ton. Ze worden vaker gezien rond IJsland dan de blauwe vinvis, met naar schatting 30.000 tot 40.000 individuen die in de Noord-Atlantische Oceaan leven.

Potvissen

Het is niet ongewoon om voor de westkust van IJsland in de lente en zomer de grootste tandwalvis, de machtige potvis, te zien. Naar schatting leven er ongeveer 23,000 potvissen in de zee rondom IJsland en de Faeroër.

Ondanks het relatief grote formaat van de populatie, worden ze zelden gezien omdat ze buitengewoon lang hun adem in kunnen houden. De potvis kan zijn adem tot wel twee uur inhouden en komt daarom slechts een of twee keer aan de oppervlakte om adem te halen tijdens een walvisexcursie in IJsland.

Foto van Gabriel Barathieu via Wikimedia Commons Library. Geen wijzigingen gemaakt.

Beluga's en narwallen

In de noordelijke wateren worden af en toe groepen beluga's en narwallen gespot die zijn achtergebleven, terwijl hun gebruikelijke habitat rond Groenland is, binnen de poolcirkel.

Narwallen zijn beroemd om de slagtand van de mannetjes, die in feite een lange hoektand is. De lange tand is niet noodzakelijk voor hun overleven en heeft een soortgelijke functie als het gewei van een hert of de veren van een pauw: hij dient om de status van het mannetje binnen de groep te tonen.

Foto van Wikimedia Commons Library. Geen wijzigingen gemaakt.

Beluga's zijn nauw verwant aan narwallen en horen bij dezelfde walvisfamilie. Net als narwallen zijn beluga's die in IJsland worden gezien achterblijvers, aangezien hun natuurlijke habitat verder naar het noorden ligt, binnen de poolcirkel.

De Westmaneilanden huisvesten ook 's werelds eerste walvisreservaat voor witte dolfijnen, waar bezoekers met twee vrouwelijke walvissen kunnen kennismaken in hun nieuwe huis in Klettsvik Bay: Little White en Little Gray.

Griends 

Deze grote, slanke, sociale dolfijnsoort wordt af en toe in het hele land gezien. Ze vallen op door hun ongebruikelijk lange borstvin.

Er zijn er naar schatting 35.000 van. Omdat het een soort is die altijd in beweging is en het grootste deel van de tijd buiten het zicht vanaf kust doorbrengt, worden ze echter niet zo vaak gezien als men zou denken.

Wat zijn de beste tochten om walvissen te spotten in IJsland?

Een tocht om walvissen te spotten is altijd een onvergetelijke ervaring en er is een overvloed aan aantrekkelijke mogelijkheden beschikbaar voor alle liefhebbers van walvisspotten.

Wij adviseren je om deze lijst met tochten om walvissen te spotten te bekijken om te zien wat de huidige mogelijkheden zijn. Er is een grote verscheidenheid aan schepen waaruit je kunt kiezen, variërend van traditionele IJslandse eikenboten tot moderne RIB-speedboten, en van tochten van enkele uren tot tochten die een hele dag duren.

De papegaaiduiker, de onofficiële nationale vogel van IJsland, broedt in grote kolonies op eilanden voor de kust en kliffen. Tijdens een aantal tochten wordt daarom ook de mogelijkheid geboden om papegaaiduikers te spotten. Je kunt dus twee dingen in één keer op je bucketlist afvinken!

Hieronder vind je een lijst van de meest betaalbare tochten om walvissen te spotten, en die vanuit de belangrijkste havens voor walvistochten in IJsland vertrekken.

Reykjavik Walvisexcursie

Walvisexcursie vanuit Reykjavik
Prijs: ongeveer 88 EUR
Kans om walvissen te zien: 99%
Beschikbaar: het hele jaar
Meest gespotte soorten: dwergvinvissen en bultruggen, witsnuitdolfijnen en bruinvissen

Husavik Walvisexcursie

Traditioneel walvissen spotten vanuit Husavik
Prijs: ongeveer 78 EUR
Kans om walvissen te zien: 99%
Beschikbaar: april tot november
Meest gespotte soorten: bultruggen, dwergvinvissen, blauwe vinvissen en witsnuitdolfijnen

Akureyri walvisexcursie

Walvissen spotten in Akureyri bij de Eyjafjord
Kans om walvissen te zien: 95%
Beschikbaar: hele jaar
Meest gespotte soorten: bultruggen en dwergvinvissen, bruinvissen en witsnuitdolfijnen

Hauganes walvisexcursie

Walvissen spotten en zeevissen
Prijs: ongeveer 79 EUR
Kans om walvissen te zien: 99%
Beschikbaar: april tot december
Meest gespotte soorten: bultruggen en dwergvinvissen, bruinvissen en witsnuitdolfijnen

Olafsvik walvisexcursie

Walvissen spotten voor de kust van Snaefellsnes
Prijs: ongeveer 85 EUR
Kans om walvissen te zien: 95%
Beschikbaar: april tot oktober
Meest gespotte soorten: orka's, dwergvinvissen, bruinvissen, witsnuitdolfijnen en bultruggen

Wat is het beste moment om walvissen te spotten in IJsland?

Het hele jaar door kun je met tochten voor het spotten van walvissen meegaan, maar het seizoen waarin je aan boord gaat zal je ervaring volledig kleuren.

Walvissen spotten in de zomer heeft zijn voordelen maar in de winter heeft ook zijn voordelen. Je moet die goed tegen elkaar afwegen voordat je je tocht boekt. Laten we het even voor je op een rijtje zetten.

Walvissen spotten in IJsland in de zomer

Walvissen spotten in de zomer heeft een duidelijke voordeel op walvissen spotten in de winter: het weer. Zwakkere wind, minder stormen en een helderdere lucht, zijn er niet alleen de oorzaak van dat walvistochten minder waarschijnlijk worden geannuleerd, maar je kansen om walvisachtigen boven het vlakke wateroppervlak uit te zien springen, zijn veel groter.

Bovendien is het niet alleen comfortabeler om dan op het dek te staan tijdens de tocht, maar je kunt er ook meer van genieten. Hoewel je misschien nog steeds de beschermende overalls nodig hebt die de meeste bedrijven bieden, zal je niet om de paar minuten binnenlopen om je op te warmen.

Het zachtere weer is echter niet de enige reden waarom walvissen spotten in de zomer voordelen heeft boven walvissen spotten in de winter. Het tweede belangrijke voordeel is de grotere diversiteit van walvissen die je te zien krijgt.

De migrerende baleinwalvissen van de wereldoceanen hebben de neiging hun winters rond de evenaar door te brengen om te paren, en hun zomers dichter bij de polen door te brengen om voedsel te vinden.

Tussen april en oktober kun je daarom rondom IJsland enkele van 's werelds grootste wezens op je tocht verwachten.

Het maakt niet uit vanuit welke haven je in de zomer vertrekt, je maakt een uitstekende kans om dwergvinvissen en bultruggen te zien.

De witsnuitdolfijnen en bruinvissen die het hele jaar door de wateren van IJsland bezoeken, kun je hier dus ook gewoon tijdens de zomermaanden zien.

Foto van Wikimedia Commons Library. Geen wijzigingen gemaakt.

Hoewel ze de voorkeur geven aan diepere wateren dan in de Faxafloi-baai, worden potvissen en noordelijke tuimelaars ook gewoon in de zomer bij IJsland aangetroffen.

De eerstgenoemden worden het vaakst gezien in de baai van Breidafjordur, waar het water diep genoeg voor hen is om te jagen, en de laatstgenoemden vind je willekeuriger verdeeld voor de kust, maar komen af en toe ook in ondiepere zeeën als ze hun prooi achtervolgen.

Het zijn echter niet alleen walvissoorten die in de zomer naar IJsland komen die elke walvistocht zo heel spectaculair maken.

Reuzenhaaien, 's werelds op een na grootste vissoort, kun je in dit seizoen ook af en toe vlak onder het wateroppervlak zien voorbijglijden.

Deze enorme, prehistorische wezens bewegen langzaam en hebben een zeer vreedzaam karakter, wat betekent dat je ze vaak langer kunt zien dan walvissen, die naar beneden duiken om te eten.

Noordse sterns, grote jagers en natuurlijk papegaaiduikers zijn al dobberend op het wateroppervlak, cirkelend boven het water of naar vissen duikend te zien op tochten vanuit Reykjavík, Akureyri, Husavik en het schiereiland Snaefellsnes.

Een laatste voordeel van walvissen kijken in de zomer is dat je de tocht in een kleiner schip zoals een RIB kunt maken, zodat de ervaring veel intiemer en persoonlijk wordt. Deze optie is beschikbaar in Reykjavik en in het noorden.

Walvissen spotten in IJsland in de winter

Foto van walvissen spotten in de winter

Ondanks de vele voordelen van walvissen spotten in de zomer, heeft het maken van een walvistocht in de winter ook diverse voordelen.

Ten eerste zijn tochten om walvissen te spotten in de winter veel minder druk. De zomers zijn het hoogseizoen voor het aantal bezoekers in IJsland, waardoor het in de winter minder druk is om walvissen te spotten.

Als je het niet erg vindt om onder koude, winterse omstandigheden een tocht te maken, heb je waarschijnlijk veel meer ruimte om naar walvisachtigen te speuren, en en kun je ze waarschijnlijk ook beter zien.

Foto van walvissen spotten in Akureyri en Reykjavík

De walvisachtigen die je tijdens tochten voor het spotten van walvissen in de winter krijgt te zien, zijn vooral witsnuitdolfijnen en bruinvissen.

Het is echter niet ongebruikelijk dat grote walvissen soms de hele winter blijven hangen, en het is dus redelijk om aan te nemen dat je dwergvinvissen en soms ook bultruggen krijgt te zien.

Het tweede voordeel van walvissen spotten in de winter is alleen van toepassing op walvissen spotten in bepaalde gebieden. De Breidafjordur-baai, bijvoorbeeld, die de Westfjorden en het Snaefellsnes-schiereiland in tweeën deelt, is een overwinteringsgebied voor haringen en de overvloed aan voedsel trekt veel roofdieren aan.

Het toproofdier van de oceaan, de orka, komt daarom in dit gebied in de winter veel meer voor dan in de zomer.

De haring in Breidafjordur betekent ook dat bultruggen die de hele winter blijven hangen, hier vaak samenkomen.

In Noord-IJsland maak je ondertussen in de winter veel meer kans om witte dolfijnen te zien dan in de zomer.

Hoewel deze nieuwsgierige, in groepen levende dieren geen vaste bewoners van IJsland zijn en hier alleen bij toeval komen, gebeurt dit alleen wanneer ze van het Noordpoolgebied naar wateren met minder ijs migreren.

Foto door Greg Hume. Wikimedia, Creative Commons

Een laatste voordeel van walvissen spotten in de winter is dat je dan de ongelooflijke natuur kunt ervaren, ongeacht van de dieren die je ziet.

Zoeken naar walvissen terwijl je omringd bent door de besneeuwde bergen van de fjord Eyjafjordur, maakt de scène bijvoorbeeld nog spectaculairder, houdt je alert en zorgt dat je buiten blijft totdat je een walvis hebt gespot.

Je maakt ook een kans om het noorderlicht te spotten tijdens je tocht om walvissen te spotten, wat absoluut een onvergetelijke ervaring zou zijn.

Moet je het walvissen spotten in IJsland ervaren in de zomer of in de winter?

Vraag je je af wanneer je walvissen kunt spotten in IJsland? Walvissen spotten is doorgaans leuker, succesvoller en lonender in de zomer.

De uitzondering hierop is als je een tocht maakt vanaf het schiereiland Snaefellsnes, vanwege de grotere kansen die je dan maakt om orka's te spotten.

Hoe dan ook, er zijn goede redenen om het hele jaar door walvissen te spotten; IJsland heeft een overvloed aan walvisachtigen die met een grote mate van waarschijnlijkheid kunnen worden gespot, ongeacht het seizoen.

Wat is de beste plek om walvissen te spotten in IJsland?

De tijd van het jaar die je verkiest om aan een walvistocht deel te nemen, heeft invloed op wat je ziet; maar ook de haven waar je uit besluit te vertrekken heeft daar invloed op.

Andere soorten komen vaak in andere gebieden voor, dus als je een bepaald dier wilt zien, moet je weten wat de beste plekken in IJsland zijn om naartoe te gaan.

Het zien van de walvissen en dolfijnen van IJsland is een betoverende en lonende ervaring, en er zijn een heleboel plekken om het te doen.

De stad Husavik in Noord-IJsland wordt ook wel de "walvishoofdstad van Europa" genoemd, maar er zijn tal van andere plaatsen van waaruit je een walvistocht kunt maken. 

Foto van traditionele tocht om walvissen te spotten vanuit Húsavík

Welke locatie je moet kiezen voor je tocht hangt af van je verwachtingen. Op de meest voordelige tocht om walvissen te spotten vanuit Reykjavík, worden het vaakst dwergvinvissen, witsnuitdolfijnen en bruinvissen gespot, maar de kans om een zwaargewicht bultrug te spotten, is veel groter op een tocht vanuit Husavik in de Skjalfandi-baai in Noord-IJsland.

Walvissen spotten vanuit Reykjavik

Als je in de hoofdstad van IJsland verblijft, is vertrekken vanuit de oude haven van Reykjavík duidelijk de gemakkelijkste optie.

Het gebruikelijke vertrekpunt ligt op loopafstand van de meeste hotels in het centrum, en omdat tochten meestal drie uur of korter duren, kun je genieten van een ongelooflijke ervaring zonder dat dit meer dan een halve dag van je reis in beslag neemt.

Dit betekent ook dat als een tocht wordt geannuleerd vanwege slecht weer of als je geen zeezoogdieren hebt gezien, je misschien gratis aan een andere tour deel mag nemen en dat deze nieuwe plannen waarschijnlijk geen andere plannen in de war sturen voor degenen die in de hoofdstad verblijven.

Foto van voordelig geprijsde tocht vanuit Reykjavík om walvissen te spotten

Het gemak om walvissen te spotten in de Faxafloi-baai is zeker een onderdeel van de aantrekkingskracht van deze trip, maar het is niet het enige aantrekkelijke voordeel. Bij helder weer zou je tijdens een tocht vanuit Reykjavík een groot aantal iconische IJslandse bezienswaardigheden moeten kunnen zien.

In het zuiden zie je de kegelvormige vulkanen die langs het dorre en spookachtige schiereiland Reykjanes lopen. In het noorden kun je vaak helemaal tot de Snaefellsjokull-gletsjer kijken.

Bovendien is Faxafloi het hele jaar door een plek waar je een grote kans maakt om witsnuitdolfijnen, bruinvissen en dwergvinvissen te zien.

In de zomer komen bultruggen veel voor, en je kunt tijdens bijna elke tocht papegaaiduikers spotten omdat ze in duizenden nestelen op de eilanden Lundey en Akurey.

Walvissen spotten in Noord-IJsland

Foto van walvissen spotten in Akureyri en Reykjavík

Tochten om walvissen te spotten in Noord-IJsland vanuit Akureyri en Husavik naar respectievelijk Eyjafjordur en de Skjalfandi-baai, hebben de hoogste succespercentages in IJsland. Reisorganisaties die naar beide locaties in de zomer toegaan, berichten dat ze in 100 procent van de gevallen walvissen hebben gespot.

In de zomer en op deze bestemmingen zijn het vooral de bultruggen die een tocht zo aantrekkelijk maken. De rijkdom aan voedsel in het koude noordelijke water voert hen naar de fjorden, die zo diep zijn dat ze er nog kunnen duiken om te jagen.

Bultrugwalvissen zijn echter niet de enige veel voorkomende soort; net als overal elders in het land worden er ook vaak bruinvissen en witsnuitdolfijnen in de wateren gezien.

Foto van grote-walvissafari en papegaaiduikers in Husavik

Noord-IJsland is ook de beste plek om walvissen te spotten die zich minder vaak laten zien.

Hoewel zelden komen ook blauwe vinvissen en vinvissen hier naartoe op zoek naar voedsel, evenals verdwaalde spitssnuitdolfijnen, narwallen en witte dolfijnen.

Alle 24 soorten walvisachtigen die in de wateren van IJsland voorkomen, zijn in het noorden te zien, iets dat van geen ander deel van het land kan worden beweerd.

Het verschil tussen walvissen spotten in Akureyri en Husavik is klein maar aanwezig.

In Skjalfandi vind je een groter aantal walvisachtigen dan in Eyjafjordur, en een groter aantal dieren betekent niet alleen dat er meer kansen zijn om ze te zien, maar ook om spectaculair gedrag te observeren, zoals springen, met de staartvinnen en de staart slaan en verticaal boven het water uitsteken.

Foto van walvissen, zeevogels en Eyjafjordur

Akureyri, daarentegen, is gewoonweg een handigere plek om walvissen te gaan spotten. Het is de grootste stad buiten de regio Groot-Reykjavik, wat betekent dat je er meer activiteiten kunt uitvoeren en locaties kunt bezoeken om je dag te vullen als je terugkomt van je tocht om walvissen te spotten.

Dat gezegd hebbende: het dienstenaanbod van Husavik groeit, dus dit verschil is binnenkort misschien te verwaarlozen.

Tijdens tochten vanuit zowel Akureyri als Husavik zijn papegaaiduikers en andere zeevogels te zien terwijl ze nestelen in de kliffen rond Eyjafjordur en op de eilanden in Skjalfandi.

Walvissen spotten vanaf het schiereiland Snaefellsnes

Het schiereiland Snaefellsnes is beter bekend om zijn ongelooflijke bezienswaardigheden op het land dan om het leven in het water, maar enthousiaste walvisspotters zullen het als een verborgen juweeltje ervaren.

Tochten die vertrekken vanuit Grundafjordur nemen je mee naar Breidafjordur, wat, zoals gezegd, een plek is waar haringen overwinteren en daarom dolfijnen, bruinvissen, bultruggen en heel uniek, orka's aantrekt.

Orka's leven overal in IJsland, maar hebben nogal de neiging zich vaak te verplaatsen. Ze gaan daar waar hun voedsel naartoe gaat. Je kunt er dus niet op rekenen dat je ze in andere delen van het land tegenkomt, vooral niet in de baai van Faxafloi.

Hoewel je ze vooral in de winter kunt zien, is Breidafjordur ook in de zomer een bezoek waard, omdat het de beste plek in het land is om potvissen te vinden.

Door tochten te ondernemen vanaf het schiereiland Snaefellsnes, krijg je ook de kans geboden om scholen grienden te zien, die uit wel honderden exemplaren kunnen bestaan.

Hoewel deze dieren overal rondom IJsland voorkomen, jagen ze meestal op zee en zijn ze daarom zelden te zien. Er moet echter worden opgemerkt dat dit zelfs in Breidafjordur niet echt iets is wat zich vaak voordoet.

Het oordeel?

De beste plek om walvissen te bekijken in IJsland is ongetwijfeld Husavik. Dat gezegd hebbende, elke plek van waaruit een tocht om walvissen te spotten, wordt ondernomen, heeft unieke factoren die de kwaliteiten van de ervaring in Husavik kunnen overschaduwen.

Voor het comfort en efficiënt omgaan met je tijd zijn Reykjavik en Akureyri de beste uitvalsbasis, aangezien de meeste mensen die deelnemen aan tochten om walvissen te spotten op vakantie zijn en aan zoveel mogelijk verschillende activiteiten willen deelnemen.

Voor fervente walvisspotters die dieren willen zien die je elders op de wereld minder vaak ziet, is een tocht vanaf het schiereiland Snæfellsnes de grote winnaar.

Walvissen in IJslandse folklore en sagen

In de geschiedenis van IJsland hadden walvissen in sommige gevallen een positieve connotatie, zoals het IJslandse woord voor geluk, 'hvalreki', dat letterlijk vertaald 'gestrande walvis' betekent.

Dat komt omdat in de barre omstandigheden van het middeleeuwse IJsland, waar voedsel moeilijk te krijgen was, een gestrande walvis ongelooflijk veel geluk bracht, want het betekende een overvloed aan voedsel dat de hele winter door kon gaan.

In andere gevallen werden ze beschouwd als angstaanjagende wezens met veel folkloristische verhalen over de dreiging.

De kaart hierboven toont 16e-eeuwse afbeeldingen van de vele zeedieren waarvan gedacht wordt dat ze in de IJslandse wateren leven. Interessant is dat elk wezen is gemarkeerd met een letter uit het alfabet, die overeenkomt met een compendium met gedetailleerde informatie over het wezen. Sommige van deze wezens zijn bekende walvissoorten die we in dit artikel hebben behandeld.

Het wezen met de letter L zou bijvoorbeeld een blauwe vinvis moeten zijn, terwijl het wezen met de letter C een potvis is. Uiteraard zijn dit geen anatomisch correcte afbeeldingen, maar het geeft wel aan dat de folklore over dreigende zeemonsters een kern van waarheid bevat.

In de IJslandse folklore bestaan veel verhalen over zogenaamde 'illhveli', wat letterlijk vertaald 'kwade walvis' betekent. Deze walvissen zouden kwade bedoelingen hebben en opzettelijk boten besluipen en proberen te laten zinken door ze om te gooien.

De kwaadaardigste van de 'illhveli' was Raudkembingur, een walvissoort met een stekelige roodachtige kam langs zijn kop. Van deze walvis werd gezegd dat hij een dorst had om te doden en schepen te vernielen. Hieronder zie je een afbeelding van een Raudkembingur uit een 17e-eeuws manuscript.

Boze walvissen komen verrassend vaak voor in IJslandse verhalen. Al in de Heimskringla sage van koning Olaf Tryggvason staat dat toen de sluwe koning Harald Bluetooth van plan was IJsland binnen te vallen, hij een tovenaar de vorm van een verschrikkelijke walvis liet aannemen die de kwetsbare punten van het eiland moest vinden.

Maar elke keer dat de walvis-tovenaar aan land probeerde te gaan, stuurden de vier landgeesten van IJsland - de draak van het oosten, de adelaar van het noorden, de stier van het westen en de stenen reus van het zuiden - hem terug de zee in, waardoor de inspanningen van de binnenvallende koning zinloos werden. Deze vier landgeesten staan afgebeeld op het wapen van IJsland.

Walvissen zijn niet de enige zeewezens die veel voorkomen in de IJslandse folklore. Zeehonden zijn ook prominent aanwezig in verhalen over selkies, wezens die hun zeehondenhuid kunnen afwerpen en mens kunnen worden.

Hoewel talloze legendes opmerkelijke verhalen vertellen over ontmoetingen tussen IJslanders en magische walvisachtige wezens, verliet het eerste officiële IJslandse walviskijkschip de haven pas in 1991, met minder dan een dozijn nieuwsgierige passagiers aan boord die op zoek waren naar een persoonlijke ontmoeting met de vriendelijke reuzen van de zee.

---

• Zie ook: Zeehonden en zeehonden spotten in IJsland 

---

Keiko de orka

De beroemdste walvis die ooit IJslandse wateren sierde, is geen magisch wezen uit de oude literatuur of folklore, maar de held uit een Hollywood-kaskraker. 

Keiko, de mannetjesorka die in de film Free Willy uit 1993 de hoofdrol had van Willy, werd in 1979 op tweejarige leeftijd gevangen in de Reydarfjordur-fjord in het oosten van IJsland en vervolgens gekocht en verkocht aan diverse aquaria en dolfinaria waar hij leerde optreden voor publiek voordat hij werd gecast door de Warner Brothers Studios.

Nadat Keiko de status van heuse filmster had verworven, werd de Free-Willy Foundation opgericht in 1995 met het oorspronkelijke doel om een beter thuis voor hem te vinden; en in 1998 keek de wereld vol verbazing toe hoe Keiko aan boord van een C-130 vrachtvliegtuig van de US-Air Force werd geladen en vanuit de Verenigde Staten naar zijn geboorteplaats in IJsland werd gevlogen.

Keiko zou eindelijk de kans krijgen om weer in de oceaan te zwemmen, in de hoop uiteindelijk te worden herenigd met andere orka's. 

Keiko bracht de jaren daarop door in de Klettsvik-baai van de Westmaneilanden, waar hij uitgebreide training heeft gekregen ter voorbereiding op een vrij leven in de open zee. 

In augustus 2002 verliet Keiko eindelijk de IJslandse territoriale wateren met een groep wilde orka's, maar in september dook hij op in Noorwegen, wanhopig op zoek naar menselijk contact.

Keiko's herintegratie in het wild was mislukt en op 12 december het volgende jaar stierf Keiko aan longontsteking terwijl hij alleen in de Noorse fjorden zwom. Hij was 27 jaar oud. 

Geen enkel zeezoogdier heeft voor meer aandacht voor de walvissen van IJsland gezorgd dan Keiko, en sinds zijn tragische overlijden is walvissen spotten in IJsland snel uitgegroeid tot een bloeiende industrie.

In 2018 alleen al namen iets minder dan 300.000 mensen deel aan tochten om walvissen te spotten vanuit IJslandse havens- nogal een sprong vooruit vanaf de eerste tocht met minder dan een dozijn mensen in 1991.

Het oude huis van Keiko in de Klettsvik-baai heeft nu weer vaste bewoners. Twee witte dolfijnen, Little Gray en Little White, werden op 20 juni 2019 uit een pretpark in Shanghai gehaald om in het huidige belugareservaat te gaan wonen.

Commerciële walvisjacht in IJsland

Paradoxaal genoeg liggen de oude walvisvaartboten van de haven van Reykjavik aan dezelfde kade waar ook de grootste walvisspotter van IJsland opereert.

De walvisjacht wordt al sinds de 12e eeuw in IJsland beoefend en ondanks de populariteit van Keiko en de recente toename van toerisme om walvissen te spotten, blijven IJslanders een van de weinige volkeren op aarde die nog steeds op walvissen jagen en ze doden.

In 1986 kreeg de reeds zeer controversiële walvisjachtsector van IJsland wereldwijde aandacht nadat anti-walvisjachtactivisten de walvisvaarders Hvalur 6 en Hvalur 7 tot zinken brachten. Deze twee schepen vormden de helft van de gehele IJslandse vloot van in totaal vier walvisvaarders.

Het incident leidde tot een fel internationaal debat tussen verschillende radicale en gematigde dierenrechtenorganisaties.

Het uiteindelijke resultaat van dat debat viel niet in het voordeel uit van de activisten. De meeste milieuactivisten hekelden de tactiek van de organisatie als te extreem, en sommigen gingen zo ver om het incident als een daad van terrorisme te beschouwen.

In eigen land schaarde de publieke opinie zich onmiddellijk achter de voorheen zo impopulaire walvisjachtsector, en de algehele bevolking zag het incident als een grove inbreuk van buitenaf op binnenlandse aangelegenheden.

De twee gezonken schepen werden onmiddellijk geborgen en gedurende een aantal jaren werd de walvisjacht voortgezet, met ondersteuning van een nog grotere publieke goedkeuring dan voorheen. 

Met de opkomst van de IJslandse sector voor het spotten van walvissen is de walvisjacht echter de laatste jaren steeds impopulairder geworden onder de IJslandse bevolking, ook omdat maar een factie van het IJslandse walvisvlees daadwerkelijk door IJslanders wordt geconsumeerd.