Parki narodowe na Islandii | Zaplanuj swój urlop

Uzasadnienie powstania trzech parków narodowych jest mocno powiązane z ich geologią, historią i znaczeniem kulturowym poszczególnych obszarów. Posiadając szerszy kontekst masz szansę lepiej zrozumieć co czyni Islandię tak wyjątkową.

Wszystkimi trzema parkami zarządza Islandzka Agencja Środowiska Umhverfisstofnun, której główne zadania obejmują promowanie ochrony środowiska, zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych oraz doradzanie podróżnym w zakresie samych parków.

W miesiącach letnich Umhverfisstofnun często przyjmuje wolontariuszy do pracy nad projektami ochrony w parku (dalsze informacje można znaleźć na stronie internetowej agencji).

Park Narodowy Thingvellir

Poniższy wiersz „Mt. Skjaldbreiður ”napisał Jónas Hallgrímsson (1807–1845), pisarz, którego islandzki laureat Nagrody Nobla Halldór Laxness (1902–1998) nazywał „ poetą islandzkiej świadomości ”.

Eastward, stony steeps are leaping

stalwartly from Raven Gorge; 

westward, walls of rock are keeping 

watch above our nation’s forge. 

Grímur Goatshoe, sage and clever, 

grasped the promise of this place: 

Almanna Gorge, on guard for ever, 

girds the councils of my race.

Wiersz opowiada o wulkanie - górze Skjaldbreiður i rozległych, wysuszonych polach lawy, które po erupcji Skjaldbreiður ponad 9000 lat temu uformowały się u podstawy Þingvallavatn - największego naturalnego jeziora Islandii. Lawa zajmowała obszar ponad 200 kilometrów kwadratowych, zmieniając oblicze krajobrazu i tworząc głęboką oraz nierówną sieć jaskiń, szczelin i podziemnych tuneli.

Thingvallavatn to akwen o powierzchni 84 kilometrów kwadratowych, chroniony przez Islandzką Agencję Środowiska. Leży tuż obok Thingvellir, najstarszego islandzkiego parku narodowego i jest jedynym parkiem w kraju, który posiada status światowego dziedzictwa UNESCO.

Osoby podróżujące ze stolicy zobaczą jezioro Þingvallavatn, zanim dotrą do samego parku. Po drodze jest miejsce na świetny przystanek dla początkujących fotografów. Pomimo niskiej temperatury odkryto ponad 150 różnych gatunków roślin i 50 rodzajów bezkręgowców żyjących od środka jeziora do linii brzegowej.

Jak głosi stare islandzkie przysłowie: „Żyzna to woda, która płynie pod lawą”.

Park Narodowy Þingvellir znajduje się w gminie Bláskógabyggð, 49 km od Reykjavíku (około 40 minut jazdy samochodem). Thingvellir stanowi jeden z trzech przystanków na bardzo popularnej trasie zwiedzania o nazwie Złoty Krąg, będąc główną atrakcją zaraz obok doliny geotermalnej Haukadalur oraz wodospadu Gullfoss.

Historia i geologia

Thingvellir został uznany za park narodowy w 1928 r. jako środek ochrony pozostałości po miejscu założenia parlamentu.

W tym momencie uznano, że jest „… chronioną świątynią narodową dla wszystkich Islandczyków, wieczystą własnością narodu islandzkiego pod ochroną parlamentu, która nigdy nie zostanie sprzedana ani obciążona hipoteką”.

Jednym z najlepszych źródeł informacji o tym czasie jest Księga Islandczyków („Íslendingabók”) napisana przez księdza Ariego Þorgilssona w latach 1122–33.

W Thingvellir pierwsi osadnicy gromadzili się w tymczasowych obozach zwanych „Búðir”, u podstawy odsłoniętej płyty tektonicznej Ameryki Północnej. To tam przemawiał lögsögumaður -  najwyższy urzędnik przewodniczy obradom, który ogłaszał podczas zebrania nowe prawa obowiązujące na Islandii.

Na czele obrad stała Rada Prawna („Lögrétta”) składająca się z wielu wodzów („Goðar”). Decyzje zapadały zwykłą większością głosów we wszystkich sporach plemiennych i prawnych, a także w sprawach dotyczących prawa oraz środków utrzymania na co dzień.

Uczestnicy zgromadzenia często podróżowali tygodniami konno lub pieszo, bez względu na pogodę, aby mieć pewność, że ich głos zostanie usłyszany. Po przybyciu mieszkańcy Islandii rozbijali obozy pośród szczelin i płatów lawy, dzieląc się historiami ze swojego życia z najdalszych zakątków kraju.

Thingvellir ma również ogromne znaczenie z innych powodów historycznych - to tam Islandczycy postanowili odrzucić pogańskie zwyczaje i przyjąć chrześcijaństwo w 1000 roku. Ta decyzja mocno wpłynęła na kształtowanie się narodu.

Dziś odwiedzający mogą spacerować i odkrywać dokładnie te same obszary, z których korzystali pierwsi osadnicy. Przylatując na Islandię, bez względu na porę roku, spędź trochę czasu zwiedzając szczeliny Parku Narodowego Þingvellir.

Althingi zakończył swoją działalność w 1800 roku - wtedy ta instytucja stała się niczym więcej niż małym sądem, którego jurysdykcja była w pełni zależna od ustawodawstwa przejętego od rządzącej duńskiej monarchii. To była długa droga od czasów chwały Alþingi, dni, w których obawy Islandczyków były w pełni słyszane, gdzie ich los mógł być tworzony przez nich samych i ich rodaków.

Zdjęcie: Wikimedia. Creative Commons. Credit: Internet Archive Book Images

Jednak w XIX wieku zaczęła rosnąć pogoń za niepodległością Islandii, napędzana myślami o kapitalistycznym komercjalizmie i swobodnym dyskursie parlamentarnym. Choć po drodze czekało wiele przeszkód, Islandii udało się ostatecznie zebrać w Thingvellir 17 czerwca 1944 r. Wtedy też przewodniczący zgromadzenia, Gísli Sveinsson, ogłosił, że islandzka konstytucja posiada moc prawną. Ostatecznie Alþingi został przeniesiony do Reykjaviku, gdzie obraduje do dzisiaj.

Innym powodem, dla którego Park Narodowy Þingvellir jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jest jego zadziwiająca geologia. To jedno z niewielu miejsc na planecie, gdzie można zobaczyć zarówno północnoamerykańskie, jak i eurazjatyckie płyty tektoniczne wystające z ziemi.

Pomiędzy płytami leży dolina będąca „ziemią niczyją”. To płaskowyż rozległych pól lawy, szczelin i zaskakujących formacji skalnych, pokrytych grubym kocem z delikatnego islandzkiego mchu. To tylko część tego, co geologowie i przyrodnicy opisali jako system szczeliny północnoatlantyckiej. Thingvellir leży w systemie szczelinowym Reykjaneshryggur-Langjökull.

Zdjęcie: Mitchel Jones

Najbardziej rozpoznawalną atrakcją tego miejsca jest bez wątpienia kanion Almannagjá, mierzący 7,7 km długości, który wyznacza wschodnią granicę północnoamerykańskiej płyty tektonicznej. Zachodnia granica eurazjatyckiej płyty tektonicznej nazywa się Hrafnagjá i mierzy 11 km długości.

• Przeczytaj o wulkanach na Islandii

Na południe od Thingvellir płyty leżą obok siebie. W samym parku płyty aktywnie się przesuwają, tworząc między nimi coraz większą powierzchnię. Jest to niezwykle powolny proces, a powierzchnia ziemi rośnie nieco poniżej 1 milimetra rocznie (same płyty odsuwają się o 7 milimetrów).

Islandia jest bardzo aktywna geotermicznie - napięcie wewnętrzne narasta pod powierzchnią ziemi przez cały czas. Ostatnia duża erupcja miała miejsce w 1789 r., przez co w Thingvellir doszło do trzęsienia ziemi.

Atrakcje

Þingvellir jest atrakcją samą w sobie, a jego unikalne krajobrazy stanowią integralną część zwiedzania Złotego Kręgu. Ale co tak naprawdę możesz robić po dotarciu do Thingvellir?

• Sprawdź nasz artykuł: Islandzki Złoty Krąg | Kompletny przewodnik

Na początek zwiedzający Þingvellir mogą odwiedzić dudniący wodospad Öxarárfoss. Wodospad wypływa z rzeki Öxará, docierając w końcu do jej krawędzi i spadając z Almannagjá do skalistego basenu poniżej. Niektórzy uważają, że nazwa tego wodospadu pochodzi od wielu egzekucji, które były wykonywane w Thingvellir w ciągu stuleci. Inni twierdzą, że nazwa wywodzi się od siekiery - symbolu własności ziemi w tym czasie - która została wbita w polodowcową rzekę Öxará przez pierwszych osadników.

Wzdłuż Almannagjá znajdują się tablice informacyjne opisujące niewiarygodną historię tego regionu, a nawet wskazujące szczególnie interesujące miejsca, takie jak Lögberg i Drekkingarhylur, stanowiące część XVII-wiecznego islandzkiego systemu sądowego. To tam topiono kobiety oskarżone o cudzołóstwo.

W Þingvellir znajduje się również jedna z najsłynniejszych atrakcji Islandii - szczelina Silfra wypełniona wodą z pobliskiego lodowca. Ta lokalizacja została wybrana jako jedno z 10 najlepszych miejsc do nurkowania i snorkelingu na świecie. Słynie z krystalicznie czystej wody oraz widoczności często sięgającej ponad 100 metrów.

Dzieje się tak z 2 przyczyn: woda w Silfrze pochodzi z lodowca Langjökull, a jej podróż przez szereg podziemnych sieci i filtrów zajmuje od 50 do 100 lat. Oznacza to, że szczelina Silfra jest wypełniona wodą nadającą się do picia.

Po drugie Silfra jest źródłem, co oznacza, że jej woda płynie do jeziora Þingvallavatn. W związku z tym widoczność utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Ten stały przepływ jest również głównym powodem, przez który szczelina Silfra nie zamarza w okresie zimowym, dzięki czemu jest łatwo dostępna przez cały rok.

Sama szczelina jest podzielona na cztery odrębne obszary. Płetwonurkowie i osoby chcące spróbować snorkelingu najpierw wejdą do miejsca, gdzie woda lodowcowa wpływa do szczeliny. Płynąc przez wąski, skalisty wąwóz, grupa dotrze do najszerszego punktu - który daje dobrą perspektywę jak duże jest to miejsce. Płynąc dalej z prądem szczelina stanie się głębsza, a jej kolory zmienią się w ciemny błękit. Tę część Silfry nazywa się “katedrą”.

Zbliżając się do jeziora zobaczysz to co przewodnicy określają jako „prawdziwą Błękitną Lagunę”. Ten stosunkowo płytki obszar pozwala gościom odkrywać liczne pęknięcia i szczeliny we własnym tempie przed wyjściem z wody. Ogólnie rzecz biorąc, pojedyncze przepłynięcie Silfry potrwa od pół godziny do 45 minut. Nie oczekuj ryb - w szczelinie woda jest zwykle zbyt zimna.

Park Narodowy Snaefellsnesjokull

Park Narodowy Snæfellsjökull został założony w czerwcu 2001 r . Podobnie jak w przypadku innych parków narodowych, stworzono go ze względu na potrzebę ochrony dziedzictwa regionu, niewiarygodnej różnorodności przyrodniczej i fascynujących miejsc związanych z kulturą.

Park Narodowy Snæfellsjökull, zajmujący zaledwie 170 kilometrów kwadratowych ziemi, jest niezwykle zróżnicowany: skaliste zatoczki, płaskowyże lawowe, wysokie klify pełne ptaków i spadzisty lodowiec przyczyniają się do reputacji regionu jako „Islandii w miniaturze”, posiadając wszystkie najlepsze cechy naturalne w jednym miejscu.

• Przeczytaj nasz artykuł: Półwysep Snaefellsnes | Zaplanuj urlop na Islandii

Dotarcie do Parku Narodowego Snæfellsjökull z Reykjaviku wymaga pokonania 190 km, około 2 godzin i 40 minut jazdy samochodem. Zbliżając się do parku Twoim oczom ukaże się jego centralny punkt, czyli lodowiec Snæfellsjökull, który będzie Ci towarzyszył przez większość podróży.

Historia i geologia

Zdjęcie: Jón Óskar Hauksson

Liczący ponad 700,000 lat Snæfellsjökull jest dominującym, pokrytym lodem stratowulkanem, leżącym na dalekim zachodnim krańcu półwyspu Snæfellsnes. Co ciekawe, wulkan nazywa się Snæfell, ale potocznie nazywa się „Snæfellsjökull”, aby odróżnić go od dwóch innych gór zwanych Snæfell.

Snæfellsjökull jest tak duży, że w pogodny dzień możesz zobaczyć go z odległości 120 km na horyzoncie po drugiej stronie zatoki Faxaflói. Oglądanie wulkanu z Reykjaviku jest ciekawym doświadczeniem, ale nic nie równa się z dotarciem do niego na Snaefellsnes. Tylko wtedy masz okazję zrozumieć skalę stratowulkanu i jego ogromny wpływ na otaczający krajobraz.

Miejsca o znaczeniu archeologicznym takie jak farma Forni-Saxhóll, Berutóftir i Írskubúðir, sugerują, że półwysep był zamieszkały już 1100 lat temu. Było to jakiś czas po ostatniej erupcji wulkanu, która miała miejsce w latach 50-350 ne. Podczas tej erupcji krajobraz kształtował się przez lawę, tworząc liczne sieci jaskiń i kraterów, z których wiele można dzisiaj zwiedzać.

Po XII i XIII wieku region prosperował dzięki rybołówstwu, a populacja stale rosła skupiając się wokół samego lodowca. Połowy podejmowano wszędzie tam, gdzie był duży dostęp do morza. Dritvík jest prawdopodobnie najlepszym przykładem jednej z takich osad rybackich. To historycznie największy port handlowy w regionie, który szczycił się nawet 60 statkami rybackimi i był zamieszkany przez 400 osób. Połowy zmniejszyły się w XIX wieku z powodu prawie całkowitej zmiany praktyk połowowych w całej Islandii.

W północnej części Dritvíku zbudowano kościół na wzgórzu Ingjaldshóll, którego historia sięga 1200 roku. Dziś na tym miejscu znajduje się nowoczesny kościół, który jednak jest trwałym przypomnieniem fascynującej historii tego regionu.

Snæfellsjökull od dawna stanowi przedmiot fascynacji artystów z całego świata, inspirując niezliczone obrazy, wiersze i utwory muzyczne. Region jest również głównym miejscem pierwszej części sagi Bárðar Snæfellsáss.

Historia Bárðar Snæfellsáss sięga początków XIV wieku i jest podzielona na dwie odrębne części. Pierwsza dotyczy Bárðura Snæfellsássa, hybrydy człowieka, trolla i giganta, który po przybyciu na półwysep zamieszkał na nim wraz z żoną i dziećmi.

Po serii niefortunnych wydarzeń, w tym mściwej parze morderców, Bárður ruszył na czapę lodową, gdzie wkrótce po tym okoliczni mieszkańcy zaczęli nazywać go “duchem stróżującym”. Mówiono, że Bárður patroluje region „w szarej osłonie z otaczającą go liną ze skóry morsa i rozciętym kijem w dłoni z długim i grubym gaflem”. 

Ta saga to nie jedyny przykład, gdy Snæfellsnes pojawia się w średniowiecznych rękopisach. Region ten jest również używany jako miejsce w historii z XIII wieku w sadze Laxdæla, napisanej przez nieznanego autora.

Snæfellsjökull został także wykorzystany przez francuskiego pisarza Juliusza Verne'a, który wybrał ten wulkan jako punkt wejścia do fascynującego podziemnego świata w swojej książce o podróży do wnętrza Ziemi.

Zdjęcie: Wikimedia. Creative Commons. Credit: Edouard Riou

W powieści profesor Lidenbrock i jego siostrzeniec Axel udają się do Snæfellsjökull w przekonaniu, że mogą przejść tunelami wulkanicznymi do jądra planety. Wchodząc do kaldery para jest świadkiem wielu dziwnych zjawisk, w tym prehistorycznych zwierząt, gigantycznych grzybów i podziemnych oceanów. Po serii nieszczęść zespół w końcu dotarł do „drugiej strony”, a następnie wyszedł z wulkanu Stromboli we Włoszech.

Wpływy, które Snæfellsjökull miał na przestrzeni wieków dotyczą również powieści “Under the Glacier” (1968), napisanej przez Halldóra Laxnessa, a także trylogii “Blind Birds” z lat 60., napisanej przez czeskiego autora Ludvíka Součka.

Atrakcje

Oprócz zajęć skupionych wokół Snæfellsjökull, odwiedzający mogą wybrać się do Sönghellir, która bierze swoją nazwę od charakterystycznego echa możliwego do usłyszenia w jej wnętrzu. Docierając tam zobaczysz również wiele nazwisk, które zostały wyryte w całej historii na wewnętrznych ścianach jaskini, w tym Eggerta Ólafssona i Bjarniego Pálssona, którzy podróżowali po kraju w XVIII wieku. Obecnie rzeźbienie napisów lub inne trwałe zaznaczanie swojej obecności na Islandii jest traktowane jako wandalizm.

Kolejną jaskinią wartą odwiedzenia jest Vatnshellir. To tam możesz zejść spiralnymi schodami do kolorowej komory utworzonej przez niegdyś płynącą lawę. Jaskinia liczy 8000 lat i mierzy 200 metrów długości. Utworzyła się podczas erupcji w kraterach Purkhólar. Aby zachować tę interesującą i ważną geologicznie jaskinię, kilka lat temu Vatnshellir została zamknięta dla odwiedzających. Obecnie możesz ją eksplorować jedynie z licencjonowanym przewodnikiem.

Jaskinie, kratery i kaniony rozsiane są po całym półwyspie Snæfellsnes. Jednym z najbardziej popularnych przystanków jest Rauðfeldsgjá (szczelina z czerwonym płaszczem), mierząca 40 metrów głębokości, znajdująca się na zboczu góry. Pierwsza część tej szczeliny jest dość łatwa w nawigacji, chociaż teren staje się trudniejszy i bardziej śliski, im wchodzisz głębiej. Ci, którzy wyruszą do końca szczeliny, będą przemoczeni, ale zostaną nagrodzeni widokiem prawdziwie ukrytego wodospadu.

Inne atrakcje to małe wioski Arnarstapi i Hellnar, które znajdują się na skraju parku, wraz z pobliskimi formacjami skalnymi i klifami wzdłuż wybrzeża. Widoki z tych małych osad mogą być kojące w spokojne dni lub spektakularne, gdy fale oceanu rozbijają się o skały.

Najpiękniejszą plażą w Parku Narodowym Snæfellsjökull jest najprawdopodobniej Djúpalónssandur, wypełniona czarnymi drobnymi kamieniami i piaskiem, otoczona mchem. To również tam znajdują się pozostałości rozbitego brytyjskiego trawlera.

W pobliżu miasteczka Grundarfjörður, poza samym parkiem, znajduje się najczęściej fotografowana góra na Islandii o nazwie Kirkjufell. Fani serialu HBO “Gra o tron” na pewno rozpoznają tę lokalizację jako „górę jak grot strzały” z wizji Ogara w sezonie 7.

Biorąc pod uwagę otoczenie Kirkjufell oraz możliwości fotograficzne, wiele osób uwiecznia to miejsce wraz z pobliskim wodospadem Kirkjufellsfoss, który stanowi doskonały pierwszy plan. Fotografowie znajdą tam wiele możliwości, ponieważ góra zmienia kolor wraz z upływem pór roku.

W drodze do parku miłośnicy przyrody będą również mieli okazję odwiedzić Ytri-Tunga, zwaną także „plażą fok” (Ytri-Tunga to tak naprawdę nazwa pobliskiego gospodarstwa). Jak sama nazwa wskazuje, obszar ten jest zamieszkany przez kolonie fok w czerwcu, lipcu i sierpniu.

Osoby szczególnie zainteresowane przyrodą na pewno ucieszy fakt, że Grundarfjörður jest jednym z najlepszych miejsc na świecie, z którego można zobaczyć orki. W porcie organizowanych jest wiele rejsów, podczas których ogląda się wieloryby.

Kemping

Chociaż w samym parku nie ma pól kempingowych, w regionie istnieją trzy kempingi otwarte dla gości przez całe lato. Pierwszy znajduje się przy miejscowości Ólafsvík, największej osadzie miejskiej w Snæfellsbær (ok. 1000 mieszkańców), drugi znajduje się w miejscowości Hellissandur na północno-zachodnim krańcu półwyspu Snæfellsnes, a trzeci w Arnarstapi, na południowym krańcu półwyspu Snæfellsnes.

Kemping w Ólafsvíku jest otwarty od 15 maja do 15 września każdego roku i oferuje centrum serwisowe, zaplecze ciepłej i zimnej wody, toalety i prysznice. Sam kemping znajduje się w odległości 15 minut spacerem od miasta, w którym goście mogą korzystać z basenu, sklepu z 1844 r., muzeum, a także podstawowych usług, od stacji benzynowej po pocztę. Okolica słynie również z pięknych wodospadów i szlaków turystycznych.

Kemping w Hellissandur leży około 9 km od Ólafsvíku, na pięknym polu lawowym znanym jako Sandahraun. Kemping oferuje standardowe udogodnienia, między innymi prysznice, toalety itp. oraz znajduje się w odległości krótkiego spaceru od pobliskiego miasta Rif. W okolicy znajdziesz także basen, kawiarnię, muzeum, teatr oraz przepiękną linię brzegową i wiele szlaków turystycznych.

Kemping w Arnarstapi leży przy centrum usług turystycznych, a w okolicy znajduje się kilka kawiarni, w tym jedna w wiosce Hellnar, do której możesz spacerować przez 30 minut wzdłuż wybrzeża. Jeżeli wybierzesz taką formę znajdziesz się w środku natury, obok góry Stapafell i oczywiście lodowca Snæfellsjökull. Kemping zapewnia toalety i bieżącą wodę, a na miejscu znajduje się restauracja.